Een voorbeeld ter illustratie: een Grieks-Hongaars koppel huwt in Griekenland en verhuist na drie jaar naar Hongarije. Twee jaar later is de liefde over. Welk recht is van toepassing op het huwvermogen en beheerst de vereffening ervan? Het Griekse internationaal privaatrecht wijst het recht van het land van de eerste gewone verblijfplaats aan (Grieks recht), terwijl het Hongaarse recht kijkt naar de laatste gemeenschappelijke verblijfplaats (Hongaars recht). In dergelijke internationale situaties trachten de Verordeningen een oplossing aan te reiken indien bijvoorbeeld meerdere gerechten bevoegd zijn of het recht van meerdere lidstaten kan worden toegepast.
De Verordeningen krijgen uitwerking in België, Bulgarije, Cyprus, Duitsland, Finland, Griekenland, Frankrijk, Italië, Kroatië, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Slovenië, Spanje, Tsjechië en Zweden.[1] Ze zijn van toepassing op echtgenoten en personen die hun partnerschap hebben geregistreerd (zoals wettelijke samenwoners in België), maar niet op feitelijke samenwoners. Zowel de vermogensrechtelijke rechten en plichten van het primaire stelsel (zoals de bescherming van de gezinswoning), als de regels omtrent de samenstelling, werking en vereffening van de vermogens worden erdoor beheerst. Of de Verordeningen ook kunnen worden toegepast met betrekking tot relaties tussen personen van hetzelfde geslacht is afhankelijk van de lidstaat die met de kwestie wordt geconfronteerd.
De Verordeningen wijzen vooreerst de bevoegde notaris of het gerecht aan. Bij gebrek aan forumkeuze, is men in beginsel aangewezen op het forum van de gewone verblijfplaats van de echtgenoten of partners.
Met betrekking tot het toepasselijke recht kunnen de partners een keuze doen, met name voor het recht van de staat van de nationaliteit van een van de echtgenoten, dan wel voor het recht van de gewone verblijfplaats van een of beiden ten tijde van de keuze. Voor een Belgisch-Duits koppel zonder gemeenschappelijke verblijfplaats, waarvan een echtgenoot gewoonlijk verblijft in Nederland en de ander in Luxemburg staan dus vier mogelijkheden open: Belgisch, Duits, Nederlands of Luxemburgs recht. Samenwonende partners kunnen bovendien opteren voor het recht van de staat waar het partnerschap tot stand is gebracht. Werd geen rechtskeuze gemaakt, dan geldt voor echtgenoten in beginsel het recht van de staat waar de echtgenoten na de huwelijkssluiting de eerste gewone verblijfplaats vestigen. Voor het vermogensstelsel van geregistreerde partners kijkt men naar de plaats waar het partnerschap tot stand werd gebracht.
De Verordeningen krijgen in principe uitwerking ten aanzien van huwelijken en partnerschappen gesloten en/of rechtskeuzes gedaan vanaf 29 januari 2019. Echtgenoten en samenwoners, die ervoor zijn gehuwd of zijn gaan samenwonen, maar nadien geen rechtskeuze hebben gemaakt, vallen niet binnen het toepassingsgebied van de Verordeningen. De nationale verwijzingsregels blijven dan relevant, met mogelijke conflicten tot gevolg. Voor koppels in beweging kan het dan ook interessant zijn een rechtskeuze te doen of te bevestigen na 29 januari 2019. Indien u hierover meer wenst te vernemen, zijn wij uiteraard graag beschikbaar.
Laura Goossens - Associate (laura.goossens@tiberghien.com)
Eléonore Maertens de Noordhout - Associate (eleonore.maertens@tiberghien.com)
[1] Met uitsluiting van Denemarken, Hongarije, Ierland, Polen, Slowakije en het Verenigd Koninkrijk.
