Controle in bedrijfslokalen en particuliere woningen of bewoonde lokalen
De fiscus kan in het kader van een controle in de inkomstenbelasting of btw vragen om toegang te verkrijgen tot de beroepslokalen of de particuliere woning/bewoonde lokalen van een belastingplichtige (genaamd de visitatiemogelijkheid). Specifiek voor particuliere woningen of bewoonde lokalen, kan de fiscus enkel tussen 5u ’s ochtends en 21u ’s avonds verzoeken om een pand te betreden. Bovendien moet zij dan over een machtiging van de politierechter beschikken. Diverse geledingen van de fiscus interpreteren deze visitatiemogelijkheid steeds ruimer en actiever waardoor er in de feiten (volledig ten onrechte) geen verschil meer bestaat met de huiszoeking in strafzaken, zij het zonder de waarborgen die de strafprocedure biedt. Deze evolutie stemt niet overeen met de letterlijke lezing van de wet en de ratio legis op grond waarvan de mogelijkheid tot ‘visite’ werd gecreëerd.
De toestemming is noodzakelijk én kan op elk moment ingetrokken worden
In de nieuwe rechtspraak van het Hof van Cassatie wordt benadrukt dat de fiscus steeds om de toestemming van de belastingplichtige moet vragen indien men een beroepslokaal of woning wenst te betreden (zelfs indien de fiscus beschikt over een machtiging van de politierechter). Zodra de toestemming wordt gegeven, kan het onderzoek ter plaatse van start gaan. Indien de belastingplichtige geen toestemming verleent of zijn toestemming op een bepaald ogenblik intrekt, dient het onderzoek onmiddellijk te stoppen. Er zijn immers diverse redenen denkbaar op basis waarvan een belastingplichtige – ondanks zijn medewerkingsverplichting – een visitatie weigert (o.a. verstrijken van onderzoekstermijnen, de disproportionaliteit van het onderzoek, machtsafwending, enz.). Indien de belastingplichtige zich verzet tegen een onderzoek, doet hij dat best gemotiveerd en onder verwijzing naar de overtredingen die de fiscus begaat (bij voorkeur met vermelding in het proces-verbaal dat de fiscus opmaakt). Indien de belastingplichtige ten onrechte de toegang tot beroepslokalen of zijn woning weigert, riskeert hij administratieve sancties en kan er zelfs een dwangsom worden opgelegd.
Het geven van de toestemming om een onderzoek ter plaatste te voeren is aldus cruciaal. De belastingplichtige heeft in een fiscaal onderzoek niet alleen plichten maar ook rechten, die best – om discussies te vermijden – onmiddellijk worden afgedwongen.
Indien u advies wenst over uw rechten en/of bijstand bij controles door de fiscus, kan u steeds contact opnemen met ons gespecialiseerd procedureteam of onze pagina over fiscale visitatie consulteren.
(Cass. 16 juni 2023, F.21.0181.N, F.21.0187.N, www.monkey.wolterskluwer.be; Cass. 6 oktober 2023, F.22.0082.F, www.monkey.wolterskluwer.be).
