Wat brengt het nieuwe jaar op het gebied van Vlaamse schenk- en erfbelasting?

1. Verlenging van de “verdachte” periode voor niet in België geregistreerde schenkingen van roerende goederen van 3 jaar naar 4 jaar

Wie roerende goederen (bv. een geldsom of een beleggingsportefeuille) wil schenken, is op vandaag niet verplicht om onmiddellijk schenkbelasting te betalen. Een niet-geregistreerde bankgift (met opmaak van de nodige bewijsdocumenten²) of het laten verlijden van de schenkingsakte voor een buitenlandse (veelal Nederlandse) notaris, zijn op vandaag rechtsgeldige – en tevens door de Vlaamse Belastingdienst aanvaarde³ – opties.

Belangrijk aandachtspunt hierbij is dat de schenker nog 3 jaar na de schenking in leven moet blijven om – in principe definitief⁴ – buiten het toepassingsgebied van de schenk- en erfbelasting te vallen. Indien de schenker overlijdt binnen de 3 jaar, is er alsnog erfbelasting verschuldigd tegen de (hogere) tarieven gaande tot 27% boven de 250.000 EUR voor bv. partners en kinderen, behoudens spontane registratie voor het overlijden.

Registratie van voormelde roerende schenkingen wordt nog steeds niet verplicht⁵, maar de Vlaamse regering heeft wel beslist om de “verdachte” periode te verlengen: van 3 naar 4 jaar⁶. Of hierbij de datum van schenking, dan wel de datum van overlijden (waardoor mogelijk ook “oude” schenkingen geviseerd worden, behoudens indien overgangsmaatregelen voorzien worden) als ijkpunt zal worden genomen, is op vandaag nog niet duidelijk. 

2. Het fiscale einde van de duo-legaten

Wijziging waarover al het meeste commotie ontstaan is, is het – althans fiscale - einde van de duo-legaten.

Waarover gaat het concreet? De erflater maakt een testament op ten voordele van zijn neven of nichten (in principe belast aan de hoogste tarieven tot 55%). Hij/zij bepaalt hierbij tevens dat een bepaald bedrag of percentage van zijn/haar nalatenschap moet toekomen aan een goed doel (bv. het Rode Kruis of een universiteit). Het goede doel krijgt het legaat echter maar op voorwaarde dat het alle erfbelasting betaalt, dus diegene die het zelf verschuldigd is aan het vlak tarief van 8,5% én de erfbelasting van de neven/nichten, aan het actuele toptarief van 55%.

Resultaat? Iedereen tevreden: de neven en de nichten want zij houden netto meer over én ook het goede doel is tevreden, want ook zij krijgt een bepaald bedrag. Iedereen behalve de Vlaamse regering dan, want het bedrag aan erfbelasting dat zij ontvangt, is lager dan zonder duo-legaat.

Zoals de bevoegde Minister ook al snel en herhaaldelijk heeft bevestigd, is het duo-legaat zoals hiervoor geschetst perfect legaal.⁷ Alleen vindt de Vlaamse regering de wijze waarop het duo-legaat vandaag in de praktijk wordt toegepast, niet in lijn met de originele idee, en zelfs tegen het “rechtvaardigheidsprincipe”.⁸ Om die reden werd de beslissing genomen om het decreet aan te passen. Op welke wijze is echter nog niet duidelijk en zal wellicht ook nog ingewikkelde berekeningen vergen.⁹ Dat de wijziging tot een belastingverhoging zal leiden, is wel een zekerheid gelet op het feit dat de Vlaamse Regering de maatregel gebudgetteerd heeft op 75 miljoen EUR per jaar¹⁰. Ter compensatie en aangezien goede doelen in belangrijke mate gefinancierd worden door dergelijke duo-legaten, zal het tarief van 8,5% voor legaten aan goede doelen wel verlaagd worden. Momenteel wordt onderzocht tot welk nieuw (verlaagd) tarief dit kan leiden.¹¹ In eerdere berichtgeving heeft de bevoegde Minister in dat verband meegedeeld dat er altijd voor gezorgd zal worden dat schenken bij leven (actueel vlak tarief van 5,5%) goedkoper blijft dan vererven na een overlijden.¹²

Ook hier blijft de vraag naar de toepassing in de tijd momenteel nog open. Vanaf wanneer geldt de nieuwe regeling? En wat met reeds gemaakte testamenten waarvan de erflater op dit moment onbekwaam is om zijn testament te herzien? Van zodra mogelijk zal de regering over de nieuwe regeling communiceren zodat mensen hierover tijdig op de hoogte zijn en desgewenst hun testament nog kunnen aanpassen¹³ (dit dan uiteraard wel op voorwaarde dat de toekomstige erflater nog de vereiste bekwaamheid heeft).

3. “Best Friend”

Tot slot nog een wijziging in het voordeel van de belastingplichtige, zij het dan eentje waarvan de impact wellicht relatief beperkt zal zijn, zoals ook uit het gebudgetteerde bedrag van 10 miljoen EUR per jaar blijkt.¹⁴

Voortaan kan een “best friend” (een verwant of niet-verwant) een bepaald bedrag erven tegen het gunstige tarief in rechte lijn. Wanneer deze regeling definitief in werking treedt en over welk bedrag het precies zou gaan (in de pers is al sprake geweest van 12.500 EUR), is nog het voorwerp van onderhandeling, net als het feit of een erflater slechts één dan wel meerdere “best friends” kan aanduiden.

Conclusie: de contouren van de wijzigingen zijn bekend, de details en de werking in de praktijk zullen aan de kerstdis of in de loop van 2020 duidelijk worden. Wij houden u hierover ook graag in het nieuwe jaar op de hoogte.

Murielle Gijbels - Counsel (murielle.gijbels@tiberghien.com)

Noreen Somers - Associate (noreen.somers@tiberghien.com)

¹ Op vandaag (** december 2019) zijn er echter nog geen ontwerpteksten gepubliceerd.

² Waarbij dan wel het voorbehoud moet gemaakt worden dat dit enkel schenkingen in volle eigendom betreft.

³ Zie hierover onder meer R. DEBLAUWE, “De bierroute en de kaasroute”, https://www.tiberghien.com/nl/1427/de-bierroute-en-de-kaasroute.

⁴ Een aantal specifieke fictiebepalingen niet te na gelaten.

⁵ Vraag is overigens of de Vlaamse Regering hiertoe (alleen) bevoegd is.

⁶ Voor aandelen van een familiale vennootschap is de “verdachte” periode op vandaag 7 jaar. De tekst van het regeerakkoord bevat geen aanwijzingen dat ook deze verdachte periode verlengd wordt. Aangezien de schenking van aandelen van een familiale vennootschap in België kan geregistreerd worden met vrijstelling van schenkbelasting (0%-tarief) mits een aantal (strikte) voorwaarden voldaan zijn, heeft een eventuele verlenging hier wellicht weinig impact.

⁷ Vraag om uitleg 140 (2019-2020), https://www.vlaamsparlement.be/commissies/commissievergaderingen/1334969/verslag/1336652

⁸ Ibid.

⁹ Zie hierover, R. DEBLAUWE, “Het einde van de duolegaten”, www.taxwin.be.

¹⁰ Begrotingstabellen 2020-2024, p. 7 https://www.scribd.com/document/429111603/Ramingen-2020-2024#fullscreen&from_embed.

¹¹ Schriftelijke vraag, Duo-legaten voor goede doelen – afschaffing, vraag nr. 14 (2019-2020), https://www.vlaamsparlement.be/parlementaire-documenten/schriftelijke-vragen/1334120

¹² Vraag om uitleg over de onrust naar aanleiding van de aangekondigde stopzetting van duolegaten vanaf het aanslagjaar 2021, vraag nr. 140 (2019-2020), https://www.vlaamsparlement.be/commissies/commissievergaderingen/1334969/verslag/1336652

¹³ Schriftelijke vraag, Duo-legaten voor goede doelen – afschaffing, vraag nr. 14 (2019-2020);

¹⁴ Begrotingstabellen 2020-2024, p. https://www.scribd.com/document/429111603/Ramingen-2020-2024#fullscreen&from_embed.