Advocaten / Avocats / Lawyers

Home>Nieuws>Covid-19>Ik schonk recent mijn familiebedrijf met vrijstelling van schenkbelasting, maar ik heb mijn economische activiteit tijdelijk moeten staken. Wordt de vrijstelling behouden? (Vlaams Gewest, Waals Gewest en Brussels Hoofdstedelijk Gewest)

vrijdag, 03 april 2020

Ik schonk recent mijn familiebedrijf met vrijstelling van schenkbelasting, maar ik heb mijn economische activiteit tijdelijk moeten staken. Wordt de vrijstelling behouden? (Vlaams Gewest, Waals Gewest en Brussels Hoofdstedelijk Gewest)

Griet Vanden Abeele

Griet Vanden Abeele

Partner
Brussel
Emilie Van Goidsenhoven

Emilie Van Goidsenhoven

Partner
Brussel
Olivia Herbert

Olivia Herbert

Senior Associate
Brussel

Vlaams Gewest

In principe moet een economische activiteit – zonder onderbreking - worden verdergezet gedurende een periode van drie jaar na de schenking om de vrijstelling te behouden. De tijdelijke stopzetting van activiteiten kan ook tot gevolg hebben dat er minder loonlasten zullen worden uitbetaald (hetgeen tevens geldt als een criterium voor het behoud van het gunstregime). De Vlaamse Belastingdienst kent nu een algemene termijnverlenging toe tot en met 30 september 2020, om te voldoen aan de voorwaarden om gunstregimes te behouden. Is dit een oplossing voor het behoud van de vrijstelling van schenkbelasting voor familiebedrijven?  

De Vlaamse Belastingdienst nam aanvankelijk het standpunt in dat de periode met verstrengde coronamaatregelen als overmacht geldt. Daarom heeft de Vlaamse Belastingdienst in een online bericht bekendgemaakt twee maanden extra de tijd te geven, te rekenen vanaf 3 mei 2020 (het einde van de periode van verstrengde corona-maatregelen) om aan de voorwaarden te voldoen van een fiscaal gunstregime (bvb. meer tijd om de authentieke akte van aankoop van de gezinswoning te verlijden om te genieten van de meeneembaarheid van de registratierechten). Er geldt momenteel een algemene termijnverlenging tot en met 30 september 2020, ongeacht of de oorspronkelijke termijn afliep in een periode met verstrengde coronamaatregelen of pas nadien (bvb. in een periode van ‘versoepelde coronamaatregelen’). Dit uitstel wordt automatisch verlengd als de verstrengde maatregelen langer van kracht blijven (voorlopig stelt de Vlaamse Belastingdienst het einde van de periode met ‘verstrengde coronamaatregelen’ dus vast op 31 juli 2020). Dit bericht is intussen nog steeds op de website te lezen, echter de verwijzing naar het begrip overmacht is intussen van de website gehaald.

Om de vrijstelling van schenkbelasting van het familiebedrijf te behouden, is vereist dat de activiteit van het familiebedrijf zonder onderbreking wordt voortgezet gedurende drie jaar vanaf de datum van de ondertekening van de authentieke schenkingsakte. De voorwaarden moeten hier dus blijvend vervuld zijn over een driejaarstermijn en niet uiterlijk op het einde van een bepaalde periode (hetgeen bijvoorbeeld wel is vereist voor de meeneembaarheid van de registratierechten) … De Vlaamse Belastingdienst aanvaardt overmacht in principe als niet in een uitdrukkelijke regeling is voorzien, los van de coronacrisis, en dit in navolging van de rechtspraak. Dat de coronacrisis (en de verplichte sluiting van een aantal ondernemingen) als overmacht geldt, is ons inziens verdedigbaar en was ons inziens tot op zekere hoogte aangetoond op basis van het bericht van de Vlaamse Belastingdienst (dat intussen evenwel is aangepast). Het betreft echter een bijzondere situatie die in de rechtspraak nog niet in concreto is beoordeeld. Zo zal volgens ons moeten worden aangetoond dat de coronamaatregelen ertoe hebben geleid dat de voorwaarden tot behoud van de activiteit niet (meer) konden worden vervuld, en dat het tijdelijk stopzetten van de activiteit dus het gevolg is van de coronamaatregelen. Dat is in concreto te bekijken en geval per geval te beoordelen. Verder zou men zich kunnen afvragen of er sprake is van overmacht bij een vrijwillige sluiting die niet door de overheid is opgelegd. Rechtszekerheid voor de belastingplichtige over de kwalificatie van de coronacrisis als overmacht is er op dit moment dus niet.

Los van de verderzetting van de economische activiteit is het ook zo dat de tijdelijke stopzetting van de economische activiteit ertoe kan leiden dat de loonlasten op jaarbasis zullen dalen. De betaalde loonlasten is één van de twee boekhoudkundige parameters die ook gedurende drie jaar vervuld moeten blijven na het verlijden van de authentieke schenkingsakte. Zo is vereist dat het familiebedrijf meer dan 1,5% aan loonlasten betaalt (berekend ten opzichte van haar (geconsolideerde) balanstotaal) indien het familiebedrijf minstens 50% aan vastgoed houdt (berekend ten opzichte van het (geconsolideerde) balanstotaal). Bij tijdelijke staking van de activiteiten is het dus tevens van belang de naleving van de boekhoudkundige parameters te verifiëren. Mocht er zich een probleem stellen, dan is de vraag of het bericht van de Vlaamse Belastingdienst soelaas biedt. Mogelijk is dat niet het geval, omdat ook deze voorwaarde blijvend vervuld moet zijn en niet uiterlijk op het einde van een bepaalde termijn (zoals blijkt uit de voorbeelden die in het onlinebericht zijn gegeven). Men kan zich afvragen of het niet nuttig zou zijn een tijdelijke aanpassing van deze parameters door te voeren (naar analogie met de maatregelen genomen tijdens de financiële crisis van 2008).

Waals Gewest

In het Waals Gewest kan een familiale onderneming geschonken worden aan een verlaagd tarief van 0% bij authentieke akte, voor zover aan bepaalde voorwaarden voldaan is.

Naast de toekenningsvoorwaarden van het verlaagd tarief, past het om eveneens de volgende voorwaarden tot behouden te (blijven) vervullen:

  1. de onderneming moet een economische activiteit voeren gedurende minstens vijf jaar te rekenen van de datum van de authentieke akte van schenking;
  2. het totaal aantal werknemers moet in jaargemiddelden op ten minste 75% van zijn werknemersbestand behouden blijven over de vijf eerste jaren te rekenen van de datum van de authentieke akte van schenking;
  3. het tegoed dat in een economische activiteit wordt geïnvesteerd, mag niet afnemen ten gevolge van vooruitnemingen of uitkeringen tijdens de vijf eerste jaren te rekenen van de authentieke akte van schenking;
  4. de opvolgers moeten, na afloop van de periode van vijf jaar na datum van de authentieke akte van schenking, een ondertekend attest verstrekken waaruit blijkt dat de voorwaarden hierboven bedoeld, vervuld blijven;
  5. bij elk verzoek door de personeelsleden aangewezen door de Waalse Regering tijdens de periode van vijf jaar na de datum van de authentieke akte van schenking, dienen de opvolgers de stukken te kunnen voorleggen waaruit kan worden afgeleid dat de voorwaarden om van het verlaagd tarief te genieten, vervuld blijven.

Aangezien deze voorwaarden op continue wijze moeten vervuld zijn, wordt de mogelijkheid tot naleving ervan in vraag gesteld in de omstandigheden die wij op heden kennen. Ten gevolge van de coronacrisis zijn bepaalde ondernemingen immers gehouden om hun economische activiteiten tijdelijk te verminderen of stop te zetten.

Artikel 140quinquies van het Waals Wetboek van Registratierechten bepaalt dat, “behalve in geval van overmacht”, indien de voorwaarden tot behoud niet vervuld zijn, het normaal tarief opeisbaar wordt, vermeerderd met de wettelijke interest te rekenen van de datum van registratie van de schenking. Bijgevolg kan het verlaagd tarief toch behouden worden wanneer de voorwaarden niet vervuld zijn ten gevolge van overmacht.

Het komt ons voor dat er goede argumenten zijn om de coronacrisis als overmacht te beschouwen wanneer deze de tijdelijke vermindering of de stopzetting van de economische activiteit tot gevolg heeft. Vanzelfsprekend moet deze analyse geval per geval worden gemaakt, omdat sommige ondernemingen overgegaan zijn tot een tijdelijke vermindering of stopzetting van de economische activiteit wegens de genomen overheidsmaatregelen en andere daartoe op eigen initiatief hebben besloten.

Brussels Hoofdstedelijk Gewest

De overdracht van een familiale onderneming of vennootschap bij wijze van schenking is vatbaar voor een vrijstelling van de schenkingsrechten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, net zoals op vergelijkbare wijze is voorzien in de andere gewesten van het land. De toepassing van het gunstregime noodzaakt de vervulling van bepaalde voorwaarden. Zo zijn er ook voorwaarden tot behoud voorzien, dewelke moeten worden gerespecteerd gedurende drie jaar vanaf de datum van de authentieke akte van schenking met toepassing van het gunstregime.

Meer bepaald, kunnen de voorwaarde tot behoud worden samengevat als volgt:

  1. de voorwaarden voor de toekenning van het gunstregime moeten vervuld zijn gedurende drie jaar te rekenen van de datum van de authentieke akte van schenking;
  2. de activiteit van de familiale vennootschap moet zonder onderbreking worden voortgezet gedurende drie jaar vanaf de datum van de authentieke akte van schenking, waarbij jaarlijks een (geconsolideerde) jaarrekening moet worden opgemaakt en, in voorkomend geval, worden gepubliceerd;
  3. het kapitaal van de familiale vennootschap mag gedurende drie jaar vanaf de datum van de authentieke akte van schenking niet dalen door uitkeringen of terugbetalingen;
  4. de zetel van de werkelijke leiding van de vennootschap mag niet worden overgebracht naar een Staat die geen deel uitmaakt van de EER gedurende drie jaar vanaf de datum van de authentieke akte van schenking.

Geen enkele uitzondering op de toepassing van de gewone tarieven in de schenkingsrechten (in plaats van een vrijstelling) is uitdrukkelijk voorzien ingeval de voorwaarden tot behoud van het gunstregime niet vervuld zijn, zelfs niet wanneer de niet-vervulling (uitsluitend) te wijten is aan een geval van overmacht.

Een omzendbrief die toepasselijk is op het gunstregime in de Brusselse successierechten (die erg gelijkaardig is aan het gunstregime in de Brusselse registratierechten), bepaalt nochtans: “In geval van een onderbreking van de activiteit als gevolg van overmacht, werd geen tolerantie voorzien in de ordonnantie” en “Er wordt geen uitzondering voorzien in geval van overmacht, zodat de aanvullende rechten tegen het normaal tarief altijd verschuldigd zijn, zelfs in de gevallen die overmacht uitmaken”.

Welnu, ten gevolge van de coronacrisis en de daarmee gepaard gaande verstrengde overheidsmaatregelen, hebben vele (familiale) ondernemingen en vennootschappen onvrijwillig hun economische activiteiten tijdelijk moeten opschorten, hetwelk het behoud van de vrijstelling in toepassing van het gunstregime op een helling zet.

Wij hebben het initiatief genomen om het bevoegde Brussels ministerieel kabinet hiervan op de hoogte te stellen. Dit kabinet zal zich de komende dagen wellicht uitspreken over een reeks (fiscale) maatregelen in het kader van de coronacrisis. Wij houden eraan u op de hoogte te stellen van eventuele maatregelen genomen op Brussels niveau, die remediëren aan de uitsluiting van het gunstregime voor schenkingen in de laatste drie jaar van familiale ondernemingen en vennootschappen omdat deze hun economische activiteiten hebben moeten stopzetten wegens de door de overheid opgelegde maatregelen ten gevolge van de coronacrisis.

 

Indien u vragen hebt bij dit onderwerp kan u contact opnemen met de auteurs van dit artikel.


 We gaan ervan uit dat het gaat om een familiale vennootschap.

Tiberghien Brussels

Tour & Taxis

Havenlaan|Avenue du Port 86C B.419
BE-1000 Brussels

T +32 2 773 40 00

F +32 2 773 40 55

info@tiberghien.com

Tiberghien Antwerp

Grotesteenweg 214 B.4
BE-2600 Antwerp

T +32 3 443 20 00

F +32 3 443 20 20

info@tiberghien.com

Tiberghien Ghent

Esplanade Oscar Van de Voorde 1
BE-9000 Gent

T +32 9 216 18 00

info@tiberghien.com

Tiberghien Hasselt

Torenplein 7 B13.1
BE-3500 Hasselt

T +32 11 57 00 13

info@tiberghien.com

Tiberghien Luxembourg

23, Boulevard Joseph II
LU-1840 Luxembourg

T +352 27 47 51 11

F +352 28 66 96 58

info@tiberghien.com